«АрселорМиттал Теміртау» АҚ бас директоры Виджай МАХАДЕВАН:
ЖАЛАҚЫНЫ ҚЫСҚАРТУ ЖҰМЫС ОРЫНДАРЫН САҚТАП ҚАЛУҒА МҮМКІНДІК БЕРЕДІ
Қазақстанның кен-металлургия секторындағы ірі кәсіпорын басшылығы тамыздың бірінен бастап жұмысшылардың еңбекақысын 25 пайызға қысқартатынын мәлімдеді. «АрселорМиттал Теміртау» АҚ бас директоры Виджай МАХАДЕВАН «Интерфакс-Қазақстан» агенттігіне берген сұқбатында бұл шешімнің себептері жайлы нақтырақ әңгімелеп берді. Сонымен қатар, саладағы ахуалға қатысты пікірімен бөлісті.
- Компания қызметкерлердің жалақысын 25 пайызға қысқартатынын мәлімдеді. Кәсіподақтармен арадағы келіссөздер қалай жүріп жатыр? Бұл ұсынысты үкімет мүшелері қалай қабылдады?
- Бұл біздің кәсіподақтарымыз үшін күтпеген жаңалық болған жоқ. Бұл мәселені екі аптадан бері талқылап жатырмыз. Жалпы, түрлі деңгейдегі келіссөздердің өткізіліп келе жатқанына екі жыл болды. Жұмысшылар да, кәсіподақтар да қалыптасқан жағдайдан хабардар. Өйткені бұл мәселе аз айтылған жоқ.
Кеше сол келіссөздер мен талқылаулардың нәтижесінде қызметкерлерімізге жалақының қысқартылатынын ресми түрде хабарладық.
Жалпы, бұл үкімет үшін де тосынсый болған жоқ. Әлбетте, біз министрліктер мен ведомстволар өкілдерімен ай сайын кездесіп, жағдайды түсіндіріп отырамыз. Олар индустрияда, бизнес саласында, соның ішінде, біздің компаниямызда болып жатқан оқиғалардан хабардар.
Біздіңше, жалақыны қысқарту адамдарды қысқартқаннан жақсырақ. Үкіметке осыны түсіндіруге тырыстық.
Жауапкершілігі жоғары және әлеуметтік бағдар ұстанатын компания ретінде біз штатты қысқартуға болмайтынын жақсы түсінеміз. «АрселорМиттал Теміртау» компаниясында орташа жалақы деңгейі Қарағанды аймағындағы орташа айлықтан едәуір жоғары. Сондықтан адамдарды қысқарту көптеген отбасылардың ахуалын төмендетері сөзсіз.
Үкімет біздің ашықтығымызды, жұмысшылармен арадағы ашық қарым-қатынасымызды жоғары бағалайды. Біз ештеңені жасырмаймыз. Болған жағдайды сол күйінде хабарлап отырмыз.
Кәсіподақтармен болған кездесулерді келіссөздер дегеннен гөрі, талқылау деген дұрыс болар еді. Біз жағдайды түсіндіруге, ортақ шешімге келуге тырысып жатырмыз.
- Егер еңбекақыны қысқарту шарасы компанияның жағдайын түзетуге көмектеспесе қызметкерлерді жұмыстан шығара бастайсыздар ма?
- Ортақ келісімге келеміз деп үміттенемін. Жұмысшыларымыз біздің жағдайымызды түсінеді, қабылданған шешімге түсіністікпен қарайды деп сенеміз және мұның әзірге қолдануға болатын жалғыз шара екеніне сенімдіміз. Біз мұндай қиындықтарға 2009 жылы да душар болғанбыз. Бірақ, ол кездегі дағдарыс ауқымы жағынан да, уақыт жағынан да өзгеше болды. Дегенмен бұрын-соңды мұндай қиындықтарды бастан кешіп көрдік. Тәжірибеміз бар.
Жұмысшылар шахталардың жабылуы жақсылыққа апармайтынын біледі. Жалақыны қысқарту шахталардағы, шойын департаменті мен өндірістегі жұмыс орындарын сақтап қалуға көмектеседі. Мәселен, осындай қиын жағдай шойын-руда департаментінде болды. Адамдар жұмыссыз қалып, ауыртпалықты сезініп көрді.
Қазір біз күрделі экономикалық ахуалды бастан кешіп отырмыз. Себебі, біз белгілі бір қиындықтарға тап болған мемлекеттермен «ауылы аралас, қойы қоралас отырған» елміз. Ресей де, Қытай да, Таяу Шығыс та қиындықтарға душар болып отыр. Олардың бәрінің өзіне тән проблемалары бар. Біз осы елдермен шекаралас отырған ел ретінде жағдайды жақсы білеміз. Қызметкерлеріміз де бізді қолдайды және жағдайды түсінеді. Көп ұзамай келісімге келеміз деген үмітіміз бар.
- Сіз рубльдің девальвацияға ұшырауына байланысты Ресей рынокта артықшылықтарға ие болып отыр дедіңіз. Жағдайды түзету үшін қандай ұсыныстарыңыз бар?
- Рубльдің құнсыздануы қалыптасқан экономикалық ахуалға өте қатты әсер етті. Девальвация ресейлік компаниялардың бәсекеге қабілеттілігін арттырды. Бір кезде доллардың бағамы 32-31 рубль болатын. Қазір бір доллар 61 рубльге тең. Бұрын рубль бағамы 5 теңге болса, қазір 3 теңге. Бұл жағдай қазақстандық өнім өндірушілерге кері әсер етпей қойған жоқ. Бұдан біз ғана емес барлық компаниялар зардап шегіп отыр. Мұндай жағдайда біз тек өзіндік құнды бақылауға, шығындарды қатаң бақылауда ұстауға күш салуымыз керек. Сонымен қатар, теңге девальвацияға ұшырайды немесе рубль бағамы өседі деп үмітттенгеннен басқа қолдан келер қайран жоқ.
- Қазір көптеген бизнесмендер теңгені девальвациялауды қолдап отыр. Сіз үкіметке теңгені мәжбүри түрде құнсыздандыру туралы ұсыныс жасап көрдіңіз бе?
- Теңгені құнсыздандыру керек пе, жоқ па деген мәселе мемлекеттің құзырындағы мәселе. Біз бұл жағдайға қатысты пікір білдіре алмаймыз. Бізге мемлекет пен үкімет қандай көмек көрсете алады? Ең алдымен, тасымалдау шығыны мен көлік-логистика шығындарын қысқарту, қосымша инвестициялар тарту, салықтық жеңілдіктер жасау арқылы жағдайды түзетуге ықпал ету, қосымша субсидиялар бөлу сынды шараларды қолға алуына болады.
Ал, біз өз тарапымыздан барлық шығындарды бақылауда ұстауға тырысамыз.
Мәселен, мұнай бағасын алап қаралық. Мұнайдың бір баррелінің бағасы қазір 55 долларға да жетпейді. Бұл жағдай да әлемдік экономикаға кері әсер ететін басты факторлардың бірі.
Шығындарды оңтайландырып, бақылауда ұстауға болады. Компания шығындарының басым бөлігін еңбекақы қоры құрайды. Сонымен қатар, біз өнімнің өзіндік құнын төмендету үшін түрлі жоспарлар қабылдап, жіті бақылауда ұстап отырмыз.
Біз үкіметтен не сұраймыз? Бізге сұранысты жақсартып, Қазақстанда қазақстандық шойынды тұтыну деңгейін арттыруға көмектессе деген тілегіміз бар. Үйлердің сырттан әкелінген материалдардан емес, қазақстандық шойыннан салынғанын қалаймыз.
- Яғни, тығырықтан шығатын жолдың бірі импортты шектеу болып тұр ғой?
- Кеден одағына мүше болғандықтан Қытайдан келетін импорт тауарлар көлемін қысқартуға ықпал етуге болар еді. Бірақ бұл шешімді де бірлесіп қабылдау қажет. Ондай шешімді Қазақстанның бір өзі қабылдай алмайды. Ол Кеден одағы елдерінің бәрінің бірлескен кесімі болуы тиіс. Бұл біздің ұсыныстарымыздың бірі ғана. Оның өзін ресейлік өнім өндірушілермен бірлеспей шешу мүмкін емес. Дегенмен еліміз бұл мәселеде бізге қол ұшын беруге барынша күш салып жатыр.
- Меткомбинат бұған дейін 2015 жылы 3,7 млн тонна шойын өндіретінін жариялаған болатын. Жоспарларыңыз өзгерген жоқ па?
- Әлбетте, біз жоспарды орындауға тырысамыз. Жоспарымыз бойынша, жылдың соңына қарай шамамен 3,6-3,7 млн тонна шойын алуымыз керек. Бірақ бұл қалыптасқан ахуалға, рынокта біздің өнімімізге деген сұраныстың қалыптасу деңгейіне байланысты. Іс жүзінде осынша өнім өндіруге әрине, мүмкіндік бар. Бәсекеге қабілетті болсақ өнімімізді өзге елдерге экспорттауға мүмкіндік алатынымыз сөзсіз.
Өткен жыл өндірістік тұрғыдан қолайлы болды. Соған қарамастан біз тек шығындарымызды жабумен шектелдік. Себебі, қолма-қол ақша тапшылығы анық сезілді. Бізді үнемі қолдап отыратын бас компаниямыздың арқасында, инвестицияның арқасында жағдайды реттеуге мүмкіндік алдық. Дегенмен шығындарымыз таза табыстан, айналыстағы қолма-қол ақшадан едәуір басым болып тұр. 2011-2012 жылдары жоспарланған жобаларға инвестиция салып келеміз. Алайда, табыстың төмендігіне байланысты бұл жобалардың бәрін іске асыру мүмкін болмай отыр.
2012, 2013, 2014 жылдар мен 2015 жылдың жартысында экологияға қомақты көлемде инвестиция салдық. Ауаға тасталған зиянды қалдықтардың әсерін төмендету үшін 200 млн долларға жуық инвестиция жұмсадық. Бұл аз ақша емес. Сондықтан бас компанияның қаржылай қолдауына жүгінуге мәжбүр болдық. Бірақ бұлай отыра беруге болмайды. Компания ақша тауып, бизнеспен айналысуы тиіс. Менің мұнда келген себебім де сол. Сол себепті біз өзіндік құнды қысқарту туралы бастама көтердік.
- Бұған дейін «АрселорМиттал Теміртау» компаниясы 2019 жылы жылына 6 млн тонна шойын алуға мүмкіндік беретін өндірісті жаңғырту және дамыту жобасын аяқтайды делінген болатын. Бұл бағыттағы жоспарларыңызға өзгерістер енгізілді ме?
- Жаңғырту бағдарламасын келер жылдың қыркүйегінде аяқтауды жоспарлап отырмыз. Нөмірі 4-ші пешті қайта қалпына келтіру ойда бар. Сондай-ақ, биыл және келесі жылы қос агломашинаны жөндеуден өткізбекшіміз. Бұл 2017 жылға қарай шойын өндірісін жылына 5 млн тоннаға жеткізуге мүмкіндік бермек. Бірақ мұның бәрі рыноктағы сұранысқа байланысты.
- «АрселорМиттал Теміртау» АҚ №2 пеші туындаған штаттан тыс жағдайға байланысты тоқтатылған болатын. Салдарынан Лисаковск қаласындағы «Өркен» ЖШС жабылды. Қазір ол жақтағы ахуал қандай?
- Біз №2 домна пешін іске қостық. Тамыз айының басында пеш шойынның алғашқы партиясын құюы тиіс. Лисаковскіде үлкен қойма бар. Онда жинақталған қор да жеткілікті. Бұған дейін агломашинаны жаңғыртуды жоспарлап отырғанымызды айтып өткен болатынмын. Яғни, агломашинаның жұмысы 60 күнге тоқтатылады. Қазан айынан бастап Лисаковскіде қайтадан бұрынғыдай қызу жұмыс басталады.
- Меткомбинат өнімдерін өткізетін рынок аясын кеңейтетін жоспар бар ма?
- Біз қазір өнімдерімізді сату рыногын кеңейту мәселесін жан-жақты ойластырып жатырмыз. Бұл Ресейде қалыптасқан жағдайға байланысты туындап отырған мәселе. Дайын металлургия өнімдерін импорттайтын Иран да экспортқа шыға бастады. Бұл да біздің жұмысымызға кері әсер етпей қоймайды. Жалпы, біз Қара теңіз аймағына шығуды жоспарлап отырмыз. Ол үшін үкімет тарапынан көмек қажет. Үкімет логистика, тасымал шығындарын төмендету, оңтайландыруға көмектессе дұрыс болар еді.
- Ұсыныстарыңыз үкімет тарапынан қолдау тауып жатыр ма?
- Үкімет арнайы жұмыс тобын құрды. Ол бір ғана біздің емес, басқа компаниялар жасаған ұсыныстарды қарап шығады. Аталған жұмыс тобы бизнеске қолдау көрсету, көмектесу бағытында жұмыс істейді. Біз үкімет мүшелерімен ай сайын кездесіп тұрамыз. Олар компаниядағыжағдайды біліп отыр.
- Сұқбатыңызға рахмет!
Шілде, 2015
© 2024 "Интерфакс-Қазақстан" агенттігі
Пайдаланғанда сілтеме жасау міндетті
Айдарлар мұрағаты
