«Самұрық-Қазына» қоры басқармасының орынбасары Елена БАХМУТОВА:
КОМПАНИЯЛАР ТОБЫНДАҒЫ ТҮРЛЕНДІРУ 2020 ЖЫЛДАН СОҢ 125 МЛРД ТЕҢГЕГЕ ДЕЙІН ЭКОНОМИКАЛЫҚ ПАЙДА АЛУҒА МҮМКІНДІК БЕРМЕК

2014 жылы күздің басында ұлттық әл-ауқат "Самұрық-Қазына" мемлекеттік қорының директорлар кеңесі қорды түрлендіру бағдарламасын мақұлдады. Бұл кешенді құжат негізгі үш мақсатты көздеп отыр, қазіргі бар активтердің құнын арттыру, қоржынды оңтайландыру және корпоративтік басқаруды жетілдіру.

Қордың компаниялар тобында жүргізіліп отырған қайта құрулардың мәні туралы және болатын нәтижелері жайында «Интерфакс-Қазақстан» агенттігіне берген сұхбатында қор басқармасы төрағасының орынбасары Елена БАХМУТОВА әңгімелеп берді.

 

- Қор түрлендіру бағдарламасын қолға алып отыр, ол республиканың ІЖӨ 2020 жылға дейін қосымша 2 трлн теңгенің құйылуын қамтамасыз етеді деп күтілуде.Қордың компаниялар тобында жүргізіле бастаған түрлендіру бүгінгі күнде қандай да бір нәтиже бере бастады ма?

- Еске салып өтейін, бағдарлама өткен жылы 6-қазан күні елбасының қатысуымен өткен форумда басталған болатын. Одан бері онша көп уақыт өте қойған жоқ. Қазір аралық нәтижелер туралы ғана айтуға болады деп ойлаймын.

Жұртшылыққа олар аса байқала қоймас, сол себепті де осы мүмкіндікті пайдаланып, біздің стейкхолдерлер мен инвесторларға Қордағы бағдарламаның қазіргі жағдайы туралы ақпаратты жеткізгіміз келіп отыр.

Уәде етілгендей, түрлендіру бағдарламасы біруақытта емес, пилоттық компаниялардың базасында басталды.Қазіргі уақытта 7 компания оны жүзеге асырып отыр, оның ішінде Қордың бас офисі де бар.

Түрлендіру кезеңдерінің жылдамдығы мен жүзеге асырылу мерзімдері әркелкі болмақ. Пилоттық үш компания мен корпоративті орталық-Қордың өзінде толыққанды үрдіс басталып кеткен.

Біз түрлендіруді әдейі бас офистен бастадық, өйткені қор компания стратегиясына қатысты негізгі жолдарды айқындап отыр.Сондай-ақ Қорда түрлендірудің орталық командасы орныққан, ол еншілес компанияларға әдістемелік және іс жүзінде қолдау көрсетеді, әрі әлемдегі озық тәжірибені зерттеу үшін,"Самұрық-Қазынаның" өзі байқап көрген нәрсені басқа компанияларға ауыстыру үшін жауапты болмақ.

Корпоративтік орталықтан бөлек елеулі алға шыққан «Қазпочта» АҚ болып отыр, ол да «ҚТЖ» және «Қазмұнайгаз» секілді компанияның пилотты жобаларының бірі. 2015 жылы бағдарламаны орындауға «Қазатомөнеркәсіп» пен «Кегок» қосылды, жуық арада «Самұрық-Энерго» АҚ-да түрлендіру бағдарламасы ресми түрде қосылады деп күтудеміз.

Нәтижелерге келер болсақ,түрлендіру бағдарламасы тереңдетілген өзгерістерді керек еткендіктен, енгізілетін өзгерістердің жүйелілігін қамтамасыз ету үшін стандартты әдістемелік қабылданған.

Басында дайындық кезең болады, сосын дизайн, жоспарлау кезеңі, содан соң ғана орындау кезеңі келеді. Қордың ілгері шыққан компаниялары қазір дизайн кезеңінде, жуық арада «Қазпочта» және «Самұрық-Қазына» дизайн сатысында әзірленген бағдарламаларды жоспарлау және енгізу сатысына өтпек.

Ал экономикалық ауқымдылығы жайында сөз ететін болсақ, елеулі экономикалық пайданы бағдарламаның орындалу кезеңі аяқталған соң күтуге болады, бұл кезең жоқ дегенде 3 жылға созылады. Біздің бағалауымызша, компаниялардағы түрлендіру 2020 жылдан кейін жыл сайын 80-125 млрд теңге көлемінде экономикалық пайда алуға мүмкіндік бермек.

Шығындарды оңтайландыру, капиталдың құнын азайту, инвестиция қайтарымын арттыру, тұтас алғанда біз күтіп отырған экономикалық тиімділік осы болмақ. Әрине, оған дейін «жылдам қол жеткізілетін» пайда болмайды деген сөз емес, бірақ ол жақсы өнім болғанның өзінде оны біз жанама өнім ретінде санаймыз. Біздің негізгі мақсатымыз-компания құнының тұрақты өсіміне бағытталған жүйелі өзгерістер жасау.

 

- Түрлендіру бағдарламасында белгіленген бірқатар жұмыстарды Қор жоба іске қосылғанға дейін бастап кетті. Оған компания құрылымының оңтайландырылуын, жекешелендіруді, IPO жатқызуға болады. Түрлендіру шеңберінде басталған шаралардың бұрын басталып кеткендерден басты айырмашылығы неде?

- Сөзіңіздің жаны бар. Қор бәрін бір сәттен бастады деп айтуға болмайды. Дөп нысанаға тигізген өте дұрыс бастамалар болды, оның кейбірі біздің түрлендіру бағдарламамызға жекелеген бағыттар ретінде енгізілді. Олардың әсері жақсы болды, оның ішінде «Халықтық IPO» бағдарламасы бар, профильді емес активтерді шығару, шығындарды азайту, корпоративті қазынашылық. Бірақ олардың түрлендіру бағдарламасынан ерекшелігі неде? Түрлендіру бағдарламасы жүйелі біртұтастықты керек етеді.

 

- Түрлендірудің негізгі мақсаты өсімді көбейту, қаржылық және операциялық тиімділікті арттыру болатын. Жүргізіліп отырған жұмыстар компаниялар тобының 2015 жылғы жұмысына қалай ықпал етпек? Түрлендіру мәселен мұнайға бағаның түсуі сияқты сыртқы факторларды бейтараптандыра алады ма?

- Өкінішке орай, өткен жылдың нәтижелері ауыз толтырып айтарлықтай емес, негізгі себеп-мұнай бағасы. Акционердің үлесіне келетін таза пайданы алар болсақ, топ бойынша алғанда жиынтықты көлемі шамамен 271 млрд теңге.

Қазіргі кезеңге түрлендірудің нақты ықпалы туралы айтар болсақ, оның үлесі шағындау және де оның енді ғана басталып отырғандығын ескерген жөн.

Түрлендірудің болашақтағы ықпалы туралы сөз етсек, жекелеген компаниялар бойынша «жылдам жеңістер» бар, олар бүгіннің өзінде тиімділігін көрсетіп отыр. Мәселен, «Қазпочта» АҚ-ның бірқатар бастамаларын атап өтуге болады, бірақ толыққанды нәтиже 2020 жылдан кейін болады деп күтіп отырмыз.

 

- Осы орайда 2015 жылы пайда 9 есеге дерлік төмендейді, деген болжамдар күшінде қалып отыр ма?

- Нәтиже туралы айтар болсақ, біз әдетте екінші деңгейдегі банктерді ескермегендегі таза табыстың нәтижелерін есепке аламыз. 2013 жыл бойынша факті келтіре аламын, екінші деңгейдегі банктерді есепке алмағанда акционердің үлесіне тиген пайда шамамен 654 млрд болды, ағымдағы жылдың жоспары - 61,7 млрд, бірақ өткен жылы екінші деңгейдегі банктерді есепке алмағандағы нәтиже 333,7 млрд теңгені құрады.

Нәтиже әр түрлі факторлардың жинақталуына байланысты, оның ішінде мұнай бағасының түзетілуі, ІЖӨ қарқынының, іскерлік белсенділіктің төмендеуі, теңгенің айырбас бағамының өзгеруі , тағы да басқа бірқатар факторлар таза табыстың көлеміне кері әсерін тигізді.

 

- Алдында Қор басшысы 2015 жылы  2,5 млрд доллар қарыз алу жоспарлары туралы хабарлаған еді. Бұл жоспар күшінде ме?

- Бізде бұрынғысынша капитал рыноктарына шығудың әлуетті қажеттілігі бар. Көптеген инвестициялық жобалар қарыз алып қаржыландыру арқылы жүзеге асырылады. Реалды қажеттілік және рынокқа шығу уақыты компаниялардағы және рыноктардағы экономикалық ахуалды ескере отырып айқындалатын болады.

 

- Еншілес компаниялардың жекешелендірілуі мен IPO Түрлендіру бағдарламасының бір бөлігі ретінде мәлім етілді. Ағымдағы экономикалық жағдай Бағдарламаның осы бөлігіне, халықтық IPO өткізу келешегіне қалай ықпал етіп отыр? «Самұрық-Энерго» АҚ-ның акциялары сұранысқа ие болады ма?

- Негізі фактор ретінде сұранысты емес, компания құнының болжамын айтар едім. Менің ойымша, соның маңызы зор.

IPO-ға «Самұрық-Энерго» шығу үшін заңға бірқатар өзгерістер енгізу керек, әйтпесе компания құны туралы айқындылық болмайды, бұл инвесторлардың көзқарасына кері ықпал етуі ықтимал.

Жекешелендіру бағдарламасын түпкілікті шешіп алу керек, өйткені ондағы бар активтердің 50% сатылымға шығарылып жатыр. IPO тікелей дайындық шаралардың сапасына байланысты болып отыр.

 

- Жылдың басында Қор компанияларды жекешелендіру жөніндегі жоспарларын түзеуі ықтимал, деп айтқан болатын. Осы орайда компаниялардың IPO шығу кестелері қайта қаралды ма? «Самұрық-Энергодан» соң «ҚТЖ» «Казатомөнеркәсіп» шығады деп жоспарланған еді ғой.

- Бағдарламамыз біршама ұтқыр.2016 жылға болжам бар. Бірақ IPO-ға шығудың реалды мерзімдері компаниялардың даярлығына байланысты белгіленетін болар деп топшылаймын. Оның үстіне сіздер білесіздер, елбасы Астанада халықаралық қаржылық орталық құру жайында айтты, соған сәйкес біздің компаниялардың қор рыногына шығуы мәселесі туындайтын болар, деп санаймын. Сол себепті «Халықтық IPO» бағдарламасын және инвесторлардың шектеусіз тобы үшін бағалы қағаздарды көпшілікке орналастыру бағдарламаларын жүзеге асыруды үйлестіру керек болар.

 

- "Самұрық-Қазына" мен "BAE Systems" арасында IPO-ға әуе тасымалдаушысы "Air Astana"-ны шығару туралы келіссөздер жүргізіліп отыр ма? Алдында әуе компаниясының президенті Питер Фостер алдағы 3-4 жылда шығатын болар, деген жоспарлары туралы айтқан болатын.

- Бізде әріптестеріміздің өздерінің акциялар пакетін сатуға дайын екендіктері туралы ешқандай ақпарат жоқ. Қорға келер болсақ, біздің де онда қатысу үлесімізді азайту ойымызда жоқ. Сондықтан да бұл мәселе қаралмайды.

 

- Сұхбатыңызға рахмет!

Мамыр, 2015
© 2024 "Интерфакс-Қазақстан" агенттігі
Пайдаланғанда сілтеме жасау міндетті

Айдарлар мұрағаты