Индустрия және жаңа технологиялар вице-министрі Нұрлан САУРАНБАЕВ:
ҚАЗАҚСТАНДА ТУРИСТІК ҚЫЗМЕТ САПАСЫН БАҚЫЛАУ ТЕТІГІ ӘЗІРЛЕНЕДІ
Күнделікті тірлік күйбеңінен шаршаған қазақстандықтарды жазғы демалысты қайда және қалай өткізсем деген сұрақ ерекше мазалайтынын сөзсіз. Әрине, таңдау еркі әркімнің өз қолында. Кейбіреулер алысқа ат арытпай-ақ, жергілікті шипажайларда демалып, туған жердің әсем табиғатына көз сүйсіндіреді. Ал, енді біреулер шетелге шығып, теңіз жағалауында демалғысы келеді. Бұл жерде көрсетілетін қызметтің бағасы мен сапасының рөлі ерекше. Қалай болғанда да, таңдау баршылық. Оның үстіне, жақын арада отандық туризм саласы да едәуір өзгерістерге ұшырайтын түрі бар. Елімізде жерлестеріміз бен шетелдік қонақтар үшін жанға жайлы демалыс орындары пайда болмақ. Индустрия және жаңа технологиялар вице-министрі Нұрлан Сауранбаев «Интерфакс-Қазақстан» агенттігіне берген сұхбатында осы және өзге де мәселелер жөнінде әңгімелеп берген болатын.
- Нұрлан Ермекұлы, жуырда ведомство Қазақстанның туризм саласын дамытудың 2020 жылға дейінгі тұжырымдамасымен таныстырды. Осы құжат туралы нақтырақ айтып берсеңіз.
- Әңгімені арыдан, бұл құжатты дайындауға не түрткі болды деген мәселеден бастайық. Мемлекет басшысы еліміздегі туризм саласын дамыту мәселесін 2012 жылы 27-қаңтардағы халыққа жолдауында ерекше атап өткен болатын. Елбасы туризмді дамытуды қажет ететін өңірлерді де нақты атап көрсетті. Олар: Ақмола облысындағы Бурабай курортты аймағы, Алматы қаласы, Алматы, Шығыс Қазақстан және Маңғыстау облыстары. 2012 жылдың желтоқсанында аталған нүктелер бойынша Horwath HTL, Ecosign Mountain Resort Planners Ltd, THR, IPK International сынды халықаралық консалтингтік компаниялармен бірлесе отырып, бірқатар жүйелі жоспарлар әзірленді. Олардың қатарында Алматы маңында тау-шаңғы туризмін дамыту, Бурабай курортты аймағында туризмді дамыту, Кендірлі демалыс аймағын дамыту жоспарлары, сондай-ақ, Шығыс Қазақстан облысында туризмді дамыту жөніндегі кластерлік бағдарламалар жоспары бар.
Жүйелі жоспарларды әзірлеу барысында жүргізілген зерттеулер аталған тұжырымдамаға негіз болды. Құжат биылғы жылы 19-мамырда бекітілді.
Тұжырымдамада еліміздегі туризм саласының қазіргі жай-күйі қамтылып, туризмді халықаралық тәжірибеге сүйене отырып дамытудың стратегиялық жолдары көрсетілген, алдағы 6 жылда саланы дамытудың негізгі принциптері мен әдіс-тәсілдері жазылған.
Нақтырақ айтсақ, тұжырымдамаға: құқықтық базаны жақсарту, инфрақұрылымды дамыту, белсенді маркетинг және маңызды жобаларға қолдау көрсете отырып, кластерлерді дамыту сынды негізгі төрт блок енгізілген.
Құжатта Астана, Алматы, Шығыс Қазақстан, Оңтүстік Қазақстан, Батыс Қазақстан сынды бес аумақтық кластерді дамыту көзделген.
- Яғни, Қазақстан осы аймақтарды дамытуға ден қойып отыр. Алдағы уақытта жергілікті ғана емес, шетелдік саяхатшыларды да осы нүктелерге көптеп тарту көзделген. Ал, жаңа бағдарлама бойынша, біз талғамы биік, тіс қаққан шетелдік туристерге не ұсына аламыз?
- Мен атап өткен бес кластердің ішінде еліміздің оңтүстік және солтүстік астанасы іскерлік туризм орталығы ретінде дамытылмақ.
Алматы сонымен қатар халықаралық тау туризмі орталығына айналады. Шығыс Қазақстан – экологиялық туризмді дамыту орталығы. Оңтүстік Қазақстан кластері – мәдени туризм, Батыс Қазақстан кластері – мәдени және жағажай туризмі. Астана кластерінде Бурабай, Алматы кластерінде Оңтүстік Қаскелең және Көк-Жайлау, Шығыс Қазақстан кластерінде Бұқтырма және Қатон-Қарағай, Батыс Қазақстан кластерінде Кендірлі сынды ұлттық жобаларды жүзеге асыру көзделген. Осының бәрінен талғамы биік саяхатшыларға ұсынатын лайықты дүние жасауға болатынына сенімдімін.
- Биылғы маусым айында мәжілісте өткен «үкімет сағатында» туризм саласын дамыту мәселесі талқыланды. Онда министрліктің жергілікті және шетелдік туристердің игілігіне жарайтын түрлі ұсыныстар әзірлеп жатқаны айтылған болатын. Сондай ұсыныстың бірі – шетелдіктерге визаны тікелей Қазақстандағы демалыс аймақтарында беру жайлы болды. Жалпы, шетелдік туристер үшін виза тәртібін жеңілдету бағытында тағы қандай шаралар қолға алынбақ?
- Иә, біздің министрлік тарапынан мұндай ұсыныс жасалды. Қазір бұл мәселе тиісті мемлекеттік органдарда қаралып жатыр.
Тұжырымдаманы әзірлеу барысында жүргізілген зерттеулер көрсетіп бергендей, біз үшін ТМД елдері, Қытай, Таяу Шығыс пен Үндістан негізгі рынок болып табылады. Осыған орай, біз аталған мемлекеттермен виза және көші-қон тәртібін жеңілдету, атап айтқанда, визаны онлайн-режимінде рәсімдеп, сол елдердің азаматтарын 15 күнге дейін көші-қон органдарында тіркелуден босатуды ұсындық. Алдағы уақытта СІМ, ІІМ және өзге де мемлекеттік органдармен осы мәселені шешу бағытында нақты жұмыстар атқармақпыз.
- Олай болса, жақын болашақта тікелей әуе рейстері мен темір жол рейстерінің санын арттырып, жаңа бағыттарды ашуды жоспарлап отырған боларсыздар?
- Бұл шаруа жай жоспарланып қана қоймай, белсенді түрде іске асырылып жатыр деуге болады. Мәселен, 4-маусымда Алматыдан Болгариядағы Бургас курортына қатынайтын тұңғыш чартерлік рейс ашылды. Рейстерді «Bulgaria Air» ұлттық әуе компаниясы жүзеге асырады. Ұшақтар қыркүйектің онына дейін аптасына 2 рет ұшып отырмақ. Сондай-ақ, болгардың «BH Air» әуе компаниясы Астанадан Бургасқа қатынайтын жаңа әуе рейсін ашты. Ал, 21-маусымда «Эйр Астана» компаниясы Алматы-Барселона бағытына қатынайтын тікелей әуе рейсін іске қосты. Бұл бағыттағы жұмыс алдағы уақытта да жалғасын табады. Атап айтсақ, ішкі әуе тасымалы нарығын дамыту үшін бәсекелес орта қалыптастыру, соның ішінде, ішкі әуе рейстерін субсидиялау бағдарламасын әрі қарай дамыту көзделіп отыр.
- Шетелден туристер тарту үшін қауіпсіздік, демалыс түрлерін арттыру, отандық курорттарда көрсетілетін қызмет сапасын жақсарту бағытында қандай шаралар қолға алынбақ?
- Туризм саласын дамыту тұжырымдамасы шеңберінде туристік қызмет көрсетудің, соның ішінде қонақ үй қызметінің сапасын бақылау көзделген. Осы орайда: туризм индустриясы саласында қызмет көрсететін гидтер, туристік агенттіктер қызметкерлері мен аудармашыларға қойылатын міндетті біліктілік талаптары және стандарттары енгізілуі мүмкін.
Сонымен қатар, көшпелі және ішкі туризм саласында лайықты қызмет көрсетілуін бақылау және қадағалау тетіктерін әзірлеу жоспарланып отыр. Олардың қатарында Шығыс Қазақстан облысындағы «Тылсым Алтай» туры, Алматы, Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл және Қызылорда облыстары арқылы өтетін Ұлы Жібек жолы туры, Маңғыстау облысындағы «Қарағия ойпаты» сынды турлар бар. Бұл жұмысқа шетелдік сарапшылар тартылады. Жұмыс төтенше жағдайлар жөніндегі уәкілетті органдармен келісе отырып жүргізілмек. Сондай-ақ, ірі туристік бағыттар бойынша турлар мен туристік қызмет көрсетуді жобалау стандарттары енгізіледі.
- Отандық туризмді дамыту жөніндегі жаңа тұжырымдамада кеңес дәуіріндегі тәжірибені қайта жандандырып, жолдамаларды кәсіподақтар арқылы жеңілдікпен беру көзделіп отырғаны айтылған болатын. Осы мәселе жайлы айтып берсеңіз.
- Иә, әлеуметтік туризм саласында осындай схеманы пайдалану ойда бар. Мемлекет, жұмыс беруші мен жұмысшыны қатыстыра отырып, туристік сертификаттарды әлеуметтік туризмді дамытатын құжат ретінде қолдану көзделген.
- Шынын айтсақ, Бурабай курортты аймағында сервистік қызмет көңіл көншітерлік деңгейде емес. Соған қарамастан ол жақтағы демалысты көпшіліктің қалтасы көтере бермейді. Ал, шетелдік курорттармен, мәселен, Түркиямен салыстырсақ баға айырмашылығы жоқ деуге болады. Мұның себебі неде? Болашақта ел ішіндегі демалыс орындары қалың жұртшылық үшін қолжетімді болып қана қймай, онда демалуға лайықты жағдай жасалады деп үміттенуге бола ма?
- Өздеріңіз білесіздер, нарықтық экономикада негізгі тауарлар мен қызмет түрлерінің, соның ішінде туристік қызмет бағасын мемлекет реттей алмайды. Ол бәсекелестік негізінде белгіленеді.
Қазақстандағы кейбір курортты аймақтарда бағаның жоғары болуын бәсекенің жоқтығымен, әлсіздігімен түсіндіруге болады. Сол себепті, бағаны төмендету үшін қолжетімді санаттағы отельдерді көптеп салуымыз керек. Өйткені, демалыс аймақтарындағы отель саны курортты аймақты немесе тұтас бір өңірдің дамуына тікелей байланысты.
Мәселен, қолжетімсіз, көліктік-инженерлік және коммуникациялық инфрақұрылымы дамымаған жерлерге туристер көп бармайды. Есесіне, бизнестің шығыны да жоғары болады. Бұл жерде мемлекет кәсіпкерлікпен айналысуға қолайлы жағдай жасап беруі тиіс. Яғни, жер, жолдар және т.б. инфрақұрылымдар мәселесі шешілуі тиіс деген сөз. Демалыс бағасы да осыған байланысты болмақ. Осы орайда бизнеске қолайлы жағдай жасаудағы шешуші рөлді жергілікті әкімдіктер мен Көлік және коммуникация, Экономикалық даму, Қоршаған ортаны қорғау және су ресурстары сынды салалық министрліктер атқарады.
Ал, Түркияға келер болсақ, ол жақта негізгі курортты аймақтарда орналасқан отельдер саны Қазақстанға қарағанда едәуір көп. Көрсетілетін қызмет сапасы да жоғары. Себебі, көп болған соң отельдер де әр клиент үшін күресіп бағады. Нағыз бәсекелестік бағаның төмендеуіне ықпал етеді.
Бизнесті қолдаудағы маңызды бағыттың енді бірі – қолжетімді негізде ұзақ мерзімді қаржыландыру. Қазір Қазақстанда «Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасы іске асырылып жатыр. Оған «Даму» қоры жетекшілік етеді. Қор коммерциялық банктермен бірлесе отырып, кәсіпкерлерге жеңілдік негізінде қаржы береді. Қолдау мемлекеттік деңгейде негізгі деп танылған салалар мен қызмет түрлері бойынша көрсетіледі. Олардың арасында қонақ үй бизнесі де бар. Басқаша айтқанда, рынокта ойыншы қанша көп болса бәсеке де күшейеді. Нәтижесінде көрсетілетін сервис пен баға да дұрысталады.
- Қазақстандық туристер қай жерлерде демалғанды ұнатады? Ал, бізге келетіндердің дені қай мемлекеттердің азаматтары?
- Қазақстан азаматтары негізінен Түркия, Ресей, БАӘ, Таиланд пен Германияға жиі барады. Ал, бізге көбіне Ресей, Қытай, Түркия, Германия, АҚШ пен Ұлыбритания туристері келеді.
Соңғы бірнеше жылға қатысты статистиканы сөйлетер болсақ, 2011-2013 жылдар аралығында елімізге келген резидент еместер саны 18 миллион 689 мыңнан асқан. Осы уақыт аралығында ішкі туризм қызметін пайдаланған адамдар саны 9 миллион 778 мыңға жуықтапты. Ал, туристер орналасатын қонақ үй, отельдер т.б. саны өткен жылы 1 мың 678 данаға жеткен. Жалпы, 42 мыңға жуық нөмірі бар отельдер мен қонақүйлер бір мезгілде 90 мың адам қабылдай алады. Аталған уақыт аралығында 3 миллион 307 мың адамға қызмет көрсетілген. Көрсетілген қызмет құны 59 миллион 714 мың теңге.
Тұжырымдама табысты жүзеге асырылып, инвестиция мен мемлекеттен тиісті қаражат бөлінген жағдайда туризм индустриясы саласындағы көрсеткіштердің де артары сөзсіз. Атап өтер болсақ, туристер орналасатын қонақ үйлер, отельдер және т.б. орындардағы төсек саны 2020 жылға қарай 2,3 есе артып, 206 мыңға жетеді деген болжам бар. Ал, 2013 жылы төсек-орын саны 89 мың 940 болатын.
Отельдердегі нөмірлердің толу көрсеткіші 1,8 есе артып, 2020 жылы қазіргі 24,6 пайыздан 45,0 пайызға жетуі мүмкін.
Туризм саласындағы жұмысшылар саны да 1,8 есе артуы тиіс. Ол 2020 жылға қарай қазіргі 129 мыңнан 234 мыңға жетуі керек.
Алдағы сегіз жылда 4 ммиллион 29 мың туристі орналастыратын орындар бой көтеріп, саяхатшыларды қабылдау орындарының саны 50,8 пайызға артпақ. Туристердің жартысына жуығы Алматы кластерінде (23,8%) және Батыс Қазақстан кластерінде (22%), қалған бөлігі Астана (17%), Шығыс Қазақстан (11,9%), Оңтүстік Қазақстан (8,6%) және өзге облыстардағы (16,8%) кластерлерде демалады.
- Сұхбатыңыз үшін рахмет!
Шілде, 2014
© 2024 "Интерфакс-Қазақстан" агенттігі
Пайдаланғанда сілтеме жасау міндетті
Айдарлар мұрағаты
