ҚР Сыртқы істер министрінің орынбасары Роман ВАСИЛЕНКО:
ҚАЗАҚСТАН ЕО - ОРТАЛЫҚ АЗИЯ ФОРМАТЫНДА СЫНДАРЛЫ ДИАЛОГТЫ ДАМЫТУҒА ҮЛКЕН МӘН БЕРЕДІ
Еуропалық Одақ Орталық Азиямен ынтымақтастықтың жаңа стратегиясын қабылдады. Құжат тараптар арасындағы қатынастарды нығайтуға және бірқатар салаларда терең өзара іс-қимыл жасауға, өңір елдерінің тұрақтылығы мен өркендеуіне жәрдемдесуге бағытталған. «Интерфакс-Қазақстан» агенттігіне берген сұхбатында Қазақстанның Еуроодақтың жаңа құжатын әзірлеуге қатысуы, сондай-ақ біздің еліміздің бұл стратегияны іске асырудан үміті туралы Сыртқы істер министрінің орынбасары Роман ВАСИЛЕНКО айтып берді.
- Роман Юрьевич, Еуроодақтың Орталық Азия бойынша стратегиясы туралы айтып берсеңіз – бірінші құжат қашан қабылданды және стратегия қандай бағыттарды қамтыды?
- Еуропалық Одақтың Орталық Азия бойынша бірінші Стратегиясы 2007 жылдың мамыр айында қабылданды. Бұл ЕО-ның біздің өңірмен ынтымақтастығының негізгі бағыттарын реттейтін бағдарламалық құжат. Стратегия Еуроодақтың 7 жылдық бюджеттік циклдары шеңберінде қаржыландырылатын тиісті өңірлік және екі жақты бағдарламалар арқылы іске асырылады. Ағымдағы кезеңге арналған бюджет - 2014-2020 жылдар аралығында шамамен 1,1 млрд евроны құрайды.
Шектеулі қаржы қаражатын барынша тиімді және кеңінен қолдану үшін инфрақұрылымды дамыту жөніндегі қымбат тұратын жобаларға гранттар бөлудің орнына Еуроодақ айтарлықтай практикалық пайдасы бар салыстырмалы түрде шығынсыз жобаларды қолдауға ұмтылады.
Орталық Азияға Еуроодақтың гранттық көмегі мынадай салаларға бағытталған: өңірлік тұрақты даму, өңірлік қауіпсіздік, ауыл шаруашылығын, денсаулық сақтау саласын дамыту. Сондай-ақ білім беруді, оның ішінде «Erasmus+» білім беру бағдарламасын дамыту және заңның үстемдігін қамтамасыз ету.
Біз өңірлік бағдарламаларға белсенді түрде қатысып келеміз, Қазақстан «Erasmus+» білім беру бағдарламасына қатысу жөнінен өңірдегі көшбасшы болып табылады.
«Development Cooperation Instrument» (DCI) - гранттық негізгі бағдар. Бұдан басқа, Еуроодақ Орталық Азияға Еуропалық Қайта Құру және Даму банкі (ЕҚДБ), Еуропа инвестициялық банкі (ЕИБ) арқылы қарыз түрінде қаржылық қолдау көрсетеді. Олар осы уақытқа дейін өңірге шамамен 11 млрд еуро бөлді.
Бұдан басқа, ЕҚДБ мен ЕИБ сумен жабдықтау мен кәріздің муниципалдық жүйелерін жақсарту, күн және жел электр стансаларын салу, шағын және орта кәсіпкерлікті кеңейтуді қаржыландыру, сондай-ақ көлік және энергетика инфрақұрылымын дамыту жөніндегі жобаларды қолдауға да несие бөледі.
Үшінші нұсқа гранттық көмек пен қарыз қаражатын «араластыру» болып табылады.
Бұдан басқа, ОА елдерінің тақырыптық қағидат бойынша әр түрлі өңірлердегі елдерді біріктіретін ЕО дамуының жаһандық бағдарламаларына қатысуға да мүмкіндігі бар.
Өз тарапымыздан біз ЕО-ОА форматындағы ынтымақтастықты қолдаймыз және оны Қазақстанның және жалпы біздің өңірдің тұрақты дамуына жәрдемдесетін қосымша құралдардың бірі ретінде қарастырамыз.
- Еуроодақтың ОА бойынша жаңа стратегиясы қандай мерзімге есептелген? Қазақстан осы құжатты дайындауға қатысты ма және біздің елден қандай да бір ұсыныстар айтылды ма?
- ЕО-ның ОА бойынша жаңа стратегиясы ЕО-ОА форматындағы ынтымақтастықтың келесі 10-15 жылға арналған негізін қалайды және стратегияны қабылдау осы бағыттағы алғашқы қадам болып табылады.
Қазақстан өңірлік форматта ЕО-мен ынтымақтастықты ілгерілетудің белсенді жақтаушысы бола отырып, ЕО-ның Орталық Азия бойынша жаңа стратегиясына ерекше мән береді.
Біз еуропалық тарапқа жаңа Стратегия бойынша өз еліміздің де, бүкіл өңірдің де мүдделерін ескеруге бағдарланған өз тұжырымымызды жібердік. Тиісінше, біз ОА елдерінде жеке кәсіпкерлікті, шағын және орта бизнесті, көлік-логистикалық инфрақұрылымды дамытуға баса назар аударуды ұсындық. Бұдан басқа, энергия тиімділігі, қоршаған ортаны қорғау, климаттың өзгеруіне қарсы күрес және су ресурстарын ұтымды пайдалану, сондай-ақ білім беру мәселелеріне де көңіл бөлу маңызды.
Сонымен қатар, біз әйелдер кәсіпкерлігінің әлеуетін цифрландыру мен нығайтуға жеке назар аударуды ұсындық.
Осы бағыттарда Еуроодақпен іс-қимылды өзара тереңдетуге ұмтылу біздің өңірдің барлық елдері үшін ортақ болып табылатынына сенімдімін.
- Еуропалық Одақ осы ұсыныстардың қайсысына маңыз беріп отыр?
- Құжат авторлары оны әзірлеу барысында Қазақстан тарапының барлық ұсыныстарын стратегияға енгізуге тырысқандықтарын айтты.
Шынында да, бұл құжат біздің өңірге қатысты ЕО басымдықтарының айқын, шынайы стратегиялық көрінісі болып табылады және оларға қол жеткізудің көптеген нақты бағыттарын, мақсаттары мен тетіктерін қамтиды. Бұл ретте құжатта стратегия мазмұнын толықтыруға, оны іс жүзінде іске асыруға, сондай-ақ оның тиімділігін арттыруға қатысты біздің ұсыныстарымыз көрініс тапқанын айта кеткен жөн.
- Құжат қандай саланы қамтиды және қандай бағыттарға ерекше назар аударылатын болады?
- Еуроодақтың жаңа стратегиясының екі негізгі бағыты - «тұрақтылық» және «өркендеу» тақырыптары екені белгілі.Бұл екі бағыт та Қазақстан үшін маңызды бағдарлар.
«Тұрақтылық» тақырыбы аясында ЕО сыртқы және ішкі сын-қатерлерді еңсеру, сондай-ақ реформалар жүргізу бойынша ынтымақтастықты жандандыруды жоспарлап отыр. Атап айтқанда, Еуроодақ Орта Азия елдерінің бір-бірімен және Еуропамен саяси диалогын жандандыруға, сонымен бірге қауіпсіздік, терроризмге және есірткі трафигіне қарсы күрес, қазіргі заманғы қауіп-қатерлерге қарсы тұру салалары бойынша өзара іс-қимылды нығайтуға ниетті. Кең Қауіпсіздікті кеңейту бағдарында Еуроодақ ОА елдерінің Ауғанстандағы жағдайды тұрақтандыру жолындағы күш-жігеріне барынша жәрдемдесетін болады.
Сондай-ақ, Стратегияның маңызды элементтері - қоршаған ортаны қорғау, жаңартылатын энергия көздері, энергия тиімділігі және су ресурстарын басқару салаларындағы ынтымақтастық екені белгілі.
«Өркендеу» тақырыбы экономикалық реформаларға жәрдемдесуді, ОА елдерінің бір-бірімен және Еуропамен өзара саудасын жандандыруды, іскер топтар арасындағы диалогты жандандыруды, жеке кәсіпкерлікті қолдауды, ОА елдерінің ДСҰ-ға кіруіне жәрдемдесуді, ОА аймағының Еуропамен өзара байланысын нығайту мен дамытуды, сондай-ақ Білім және мәдениет саласындағы кешенді ынтымақтастықты мақсат етеді.
- Сіздің ойыңызша, Орталық Азия елдері осы құжатқа қаншалықты мүдделі, мұны іске асыру оларға тиімді бола ма?
- Бүгінде біздің өңіріміздің елдері, Еуропалық Одақ - Орталық Азия форматында ынтымақтастықты дамытуға ерекше мүдделі. Осыған байланысты біз жаңа Стратегия біздің өзара іс-қимылымызға қуатты серпін береді және елдеріміз бен өңірлердің игілігі үшін нақты практикалық нәтижелерге қол жеткізуге бағытталған неғұрлым тығыз және үйлестірілген ынтымақтастықтың бастауы болады деп есептейміз.
Біз Орталық Азиядағы көршілерімізбен және Еуропалық Одақпен осы мақсаттарға қол жеткізуде ынтымақтастыққа бейілміз.
Қазір Орталық Азиядағы қарым-қатынаста жаңа,тың үрдіс бар. Өңір елдері басшыларының екі жақты және көп жақты форматтағы тұрақты кездесулері өзара іс-қимылдың өсу серпінін қолдайды. Өз кезегінде, бұл Еуропалық Одақ пен біздің өңіріміз арасындағы өзара іс-қимыл үшін жаңа перспективалар ашады.
Стратегияны, атап айтқанда, даму бағдарламаларын іске асырудың құралдары мен тетіктері оның табысты іске асырылуына ықпал ететін негізгі элементтер болып табылады.
Сондықтан, жаңа стратегияны жүзеге асыру маңызды қадам болып табылады. Бізде көптеген жылдар ішінде жинақталған тәжірибені қайта пайымдауға, күш-жігерді біріктіруге және ЕО-ның жаңа бағдарламалық құжатын іске асырудан практикалық қайтарымды арттыруға баса назар аударудың бірегей мүмкіндігі бар.
- Қазақстан үшін Еуроодақтың жаңа Стратегиясы не береді?
- Біз Еуропалық Одақ - Орталық Азия форматында сындарлы диалогты дамытуға үлкен мән береміз. Бүгінде Еуроодақ өңірдегі барлық елдердің саяси тұрақты, экономикалық тұрақты және қауіпсіз дамуына мүдделі біздің сенімді әріптесіміз болып табылады.
Қазақстан Еуропалық Одақпен өңіраралық өзара іс-қимылды толығымен қолдайды және оны еліміздің және жалпы өңірдің тұрақты дамуының қосымша құралдарының бірі ретінде қарастырады.
Өңірлік форматта ЕО-мен ынтымақтастықты ілгерілетудің белсенді жақтаушысы бола отырып, Қазақстан ЕО-ның Орталық Азия бойынша жаңа Стратегиясы шеңберінде өзара іс-қимылға ерекше басымдық береді.
Еуропалық одақтың Орталық Азия бойынша жаңа Стратегиясының негізгі бағыттары құптарлық. ЕО-ның жаңа бағдарламалық құжатындағы оң бағдарларды жоғары бағалаймыз. Онда біздің өңірлер арасындағы қазіргі ынтымақтастықты одан әрі нығайтуға, сондай-ақ ОА елдерінің өзара қарым-қатынастарындағы оң динамиканы жаңа мүмкіндіктер нәтижесі ретінде пайдалануға маңыз берілген.
- Сіз ОА елдерінің, атап айтқанда Қазақстанның Еуропалық Одақпен ынтымақтастық перспективаларын қалай бағалайсыз?
- Еуропалық Одақ Қазақстанның негізгі серіктестерінің бірі болып табылады. Өткен жылы біз өзара дипломатиялық қатынастың 25 жылдығын атап өттік.Осы тарихи өлшем бойынша, шағын мерзім ішінде, әсіресе, соңғы жылдары біз көпжоспарлы ынтымақтастықты нығайту және кеңейту үшін ауқымды нәрсе жасай алдық.
Біздің саяси диалогымыз ашықтығымен, мазмұндылығымен және жоғары динамикамен, шешілмеген проблемалардың жоқтығымен және жаһандық және өңірлік күн тәртібі бойынша ұстанымдардың сәйкес келуімен ерекшеленеді.
Біз Еуроодақпен кеңейтілген серіктестік деңгейіне жеткен Орталық Азия елдерінің біріміз, екіжақты өзара іс-қимылдың тиімді құрылымын құрдық. Еуропалық Одақ біздің ірі сауда және инвестициялық әріптесіміз болып қала береді.
ЕО үлесіне сыртқы сауда айналымының 50,6%-ы және Қазақстан экономикасында жинақталған шетелдік капиталдың 48%-ы тиесілі. 2018 жылы тауар айналымы $37 млрд. құрады, бұл 2017 жылғы деңгейден 23%-ға жоғары және ҚР сыртқы саудасының жалпы көлемінің 40,3%-ына сәйкес келеді. Мұның өзі 2017 жылғы деңгейден 18,4% - ға жоғары.
Тәуелсіздік жылдары ел экономикасына $300 млрд. тікелей шетелдік инвестициялар құйылды.Орталық Азия елдеріне құйылған инвестициялардың 75%-дан астамы Қазақстанның үлесіне тиеді. Жалпы, алдағы уақытта да мұндай үрдіс сақталады деп ойлаймыз.
Инвестициялық ахуалды одан әрі жақсарту және инвестицияларды тарту жөніндегі жұмысты жетілдіру мақсатында Қазақстан Премьер-Министрінің төрағалығымен инвестицияларды тарту мәселелері жөніндегі Үйлестіру кеңесі құрылды, ол сондай-ақ инвестициялық омбудсмен функцияларын атқарады.
Қазақстандық өнімнің экспортын ЕО нарығына табысты жылжыту мақсатында ұлттық өнімнің ЭЫДҰ және ЕО елдерінің жоғары стандарттарына сәйкестігін қамтамасыз ету бойынша жоспарлы жұмыс жүргізілуде.
Бүгін Қазақстан мен ЕО арасындағы екіжақты қарым-қатынастар үшін маңызды мәнге ие ынтымақтастықтың бірқатар аса өзекті бағыттарын атап өтуге болады. Бұл – ауыл шаруашылығы, инновация, қаржы, білім беру, энергетика, қоршаған ортаны қорғау, жасыл технологиялар, қауіпсіздік және көлік.
- Сұхбат бергеніңіз үшін рахмет!
Маусым, 2019
© 2024 "Интерфакс-Қазақстан" агенттігі
Пайдаланғанда сілтеме жасау міндетті
Айдарлар мұрағаты
